Gıda Takviyesi Kullanımı ve Beslenme Alışkanlıkları Araştırmasının 7.cisi yapıldı.
Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği olarak, 2023 yılı Temmuz ayında Nielsen iş birliği ile, “Gıda Takviyesi Kullanımı ve Beslenme Alışkanlıkları Ölçümü” araştırmasının 7.sini yaptık.
Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği (GTBD); kamuoyunun gıda takviyesi kullanım durumunu ve beslenme alışkanlıklarını tespit etmek, kamuoyunun konuya ilişkin bilgi seviyesini ölçmek amacıyla Türkiye’yi temsilen 12 ilde anket çalışması yaptı. Adana, Ankara, Bursa, Edirne, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Malatya, Samsun ve Trabzon’da yapılan çalışmanın sonuçları rapor haline getirildi. Çalışmaya 18 yaş ve üzeri 613 kadın ve erkek katılım sağladı.
Peki araştırmanın sonuçları, tüketicilerin beslenme alışkanlıkları ve gıda takviyesi kullanımı konusundaki düşünceleri hakkında neler söylüyor?
Sağlıklı Beslenme Algısı
Araştırmanın sonuçlarına göre; sağlıklı beslendiğini düşünen kişilerin oranında Temmuz 2021’de yapılan çalışmaya kıyasla anlamlı bir düşüş görülmektedir. Temmuz 2021’de yapılan çalışmada her 10 kişiden 6’sı sağlıklı beslendiğini düşünürken, bu dönem her 10 kişiden 4’ü sağlıklı beslendiğine inanmaktadır.
Öğün Alışkanlıkları
Çalışmaya katılanların yarısından fazlasının (%56), günde 2 ana öğün beslendiği görülmektedir. Günde 1 öğün ile beslenme şeklinin 2 ana/3 ana öğün beslenme şekillerine kıyasla daha düşük olsa da, önceki dönemlere göre yükselişe geçtiği görülmektedir. Günde 1 öğün ile beslenme şeklini benimseyenlerin oranı %2’den %5’e yükselmiştir.
Katılımcıların %40’ı kahvaltı ve akşam yemeğini hiç aksatmadan tüketirken, öğle yemeğini hiç yapmayan kişilerin oranı önceki dönemler ile kıyaslandığında %4’ten %7’ye yükselmiştir.
Her 10 kişiden 7’si gün içerisinde ara öğün tüketmektedir. Ara öğünlerde en fazla meyve tercih edilirken ikinci sırada kuruyemişler yer almaktadır.
Gıda Tüketiminde Dikkat Edilenler
Gıda tercihlerinde tüketicilerin en çok dikkat ettiği faktör helal gıda olmasıdır. Helal gıdayı sırasıyla organik olması, içeriğinde şeker/tatlandırıcı ve katkı maddesi olmaması ve kalorisinin düşük olması takip etmektedir.
Gıda Takviyesi Hakkında Bilgi Durumu ve Etiket Okuma Davranışı
Katılımcıların %29’u gıda takviyesini gıda, %27’si ilaç, %44’ü ise takviye amaçlı kullanılan ara ürün olduğunu düşünmektedir.
Gıda takviyesi satın alan her 10 tüketiciden 9’u, gıda takviyeleri üzerinde yer alan etiketi okuduğunu belirtmektedir.
Gıda takviyesi üzerinde yer alan etiketi okuyan her 5 tüketiciden yaklaşık 4’ü, etiketin üzerinde yer alan bilgileri yeterli ve anlaşılır bulmaktadır. Etiket okuma ve etiket bilgilerini yeterli görme durumu, geçtiğimiz seneler ile paraleldir. Bununla birlikte her 10 kişiden yaklaşık 9’u, etiketlerde gıda takviyesinin sağlayacağı faydalar ile ilgili bilgi almayı istemektedir.
Gıda Takviyesi Kullanımı
Çalışmaya katılanların %49’u son 3 ay içerisinde gıda takviyesi kullanmıştır. Kullanım durumunun kadınlarda (%57) erkeklere (%41) kıyasla daha yüksek olduğu görülmüştür.
Son 3 ayda gıda takviyesi kullananların en fazla vitamin kullandığını belirtirken bunu mineraller ve diğer bileşenler (omega 3, probiyotik, ginseng, beta glukan, kara mürver, kuersetin, kolajen ve lutein) takip etmektedir.
En çok tercih edilen gıda takviyeleri; B12, D ve C vitaminidir.
Arı ürünleri arasında en çok kullanılan propolisken, genel olarak arı ürünleri kullanımında anlamlı bir artış olmuştur. (%25’ten %39’a yükselmiştir.)
Son 3 ayda gıda takviyesi kullananların yarısı vitamin/mineral eksikliğini gidermek ve bağışıklık sistemini güçlendirmek sebepleriyle gıda takviyesi kullanmıştır. Genel sağlığa fayda, kemikleri güçlendirmek, enerji vermesi, doktor önerisi, eklem ağrısı ise diğer gıda takviyesi kullanma sebepleri arasındadır.
Gıda takviyesini kullanmama veya geçmişe göre daha seyrek kullanma sebeplerinde; yüksek fiyat en önemli gerekçe olarak belirtilmektedir.
Çocuklarda Gıda Takviyesi Kullanımı
18 yaş altı çocuk sahibi olan kişilerin yarısı çocuğu için gıda takviyesi kullandığını bildirmiştir. Son 3 ayda çocuklar için kullanılan gıda takviyeleri arasında en fazla omega-3 ve D vitamini tercih edilirken; B12 vitamini, demir, C vitamini, multivitamin, çinko, propolis sırasıyla takip etmiştir.
Çocuklarda gıda takviyesi kullanma nedenleri arasında bağışıklık sistemini güçlendirmek, vitamin/mineral eksikliğini gidermek, beyin gelişimi ve kemiklerin güçlendirilmesi yer almaktadır.
Tüketicinin Gıda Takviyesi Kullanımındaki Referans Noktaları
Gıda takviyesi kullanımında doktor ve eczacılar en önemli bilgi kaynağı olarak tespit edilmektedir. Her 10 kişiden 6’sı, doktorlardan tavsiye aldığını ifade etmektedir. Her 2 kişiden 1’i ise, eczacılardan tavsiye almaktadır.
Tüketicilerin en çok güven duyduğu bilgi kaynakları sırasıyla; doktorlar, eczacılar, diyetisyenler ve hemşirelerdir.
Aksiyon Önerileri
Araştırma sonuçlarının kapsamında aksiyon önerileri de belirlendi. Tüketicinin gıda takviyesini satın alırken helal, organik, katkısız içerikte olmasını ve etiket okumayı önemsediği anlaşılmaktadır. Gıda takviyesi tercihlerinde tüketicinin güven duyduğu başlıca sağlık profesyonellerinin (doktor, eczacı, diyetisyen) gıda takviyesi konusunda bilincin arttırılmasına yönelik içerikler oluşturularak bilgilendirmelere devam etmesi gerektiği önerildi.